Η αγορά των φωτοβολταϊκών έχει ανάγκη την ουσιαστική θέσπιση του πλαισίου για το Net Metering

Ο ενεργειακός συμψηφισμός έχει καθιερωθεί και αναπτύσσεται διαρκώς στις ΗΠΑ

Το Net Metering επί… τάπητος

Διαβάστηκε από 1555 αναγνώστες -

Στη Βουλή βρίσκεται το νομοσχέδιο που περιλαμβάνει τις ρυθμίσεις γύρω από τον ενεργειακό συμψηφισμό, την ώρα που η ουσιαστική θέσπισή του «μοιάζει» η μόνη διέξοδος από την κρίση του κλάδου των φωτοβολταϊκών.

 
Παρατηρώντας τις εξελίξεις στον κλάδο των φωτοβολταϊκών σε ευρωπαϊκό επίπεδο, μένει κανείς με την αίσθηση μιας μεγάλης και αιφνίδιας κρίσης. Γεγονότα όπως η ξαφνική αποκλιμάκωση των εγγυημένων τιμών πώλησης σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές χώρες, καθώς και η επιβολή μέτρων αντιντάμπιγκ στα φθηνά φωτοβολταϊκά πλαίσια κινέζικης προέλευσης, αποτελούν μοναδικές συμπτώσεις που οδηγούν στη συρρίκνωση του κλάδου.
Τελικά, αν μια τεχνολογία ΑΠΕ δεν αποτελεί μια βιώσιμη εναλλακτική με όρους αγοράς, ίσως τότε δεν είναι και το κατάλληλο εργαλείο για τη μείωση των εκπομπών αερίων ρύπων. 

Η βιωσιμότητα μιας τεχνολογίας όμως, δεν καθορίζεται μόνο από τα κέντρα ερευνών που προσπαθούν να μειώσουν το κόστος παραγωγής, αλλά και από το θεσμικό πλαίσιο. Η εμπειρία των ΗΠΑ δείχνει ότι, θεσμικά, υπάρχει η δυνατότητα ομαλής και βιώσιμης ανάπτυξης των φωτοβολταϊκών, με οφέλη σε επενδυτές και σε τελικούς καταναλωτές, ακόμα και πέρα από το γερμανικό μοντέλο των εγγυημένων τιμών πώλησης. Το θεσμικό πλαίσιο των ΗΠΑ βασίζεται στον ενεργειακό συμψηφισμό της παραγόμενης ενέργειας με την καταναλισκόμενη και είναι γνωστό ως net metering. 
Το net metering λοιπόν, φαίνεται ότι βρίσκεται προ των «πυλών» και στην Ελλάδα, καθώς σύμφωνα με απάντηση του Υφυπ. ΠΕΚΑ κου Α.Παπαγεωργίου έπειτα από ερώτημα του βουλ. Ι. Μανιάτη, πριν ακόμα διορισθεί στη θέση του Υπουργού ΠΕΚΑ, το σχετικό νομοσχέδιο που εισάγει το μέτρο βρίσκεται ήδη στη Βουλή για συζήτηση και ψήφιση. Με το νομοσχέδιο αυτό, αναζωπυρώνονται οι ελπίδες της αγοράς των φωτοβολταϊκών για την επανεκκίνηση του κλάδου και τη επανασύσταση των θέσεων εργασίας που χάθηκαν και συνεχίζουν να χάνονται καθημερινά, μετά από την απότομη επιβράδυνση της αγοράς, συνέπεια των πρόσφατων αποφάσεων του ΥΠΕΚΑ. 

Στην πράξη όμως, αποτελεί μια επίσημη δήλωση του ΥΠΕΚΑ ότι, προτίθεται να εξετάσει τη δυνατότητα εφαρμογής του μέτρου και όχι μια ουσιαστική θέσπιση, αφού οι λεπτομέρειες εφαρμογής του θα καθορισθούν σε δεύτερη φάση, με απόφαση του Υπουργού ΠΕΚΑ και αφού προηγηθεί εισήγηση του Διαχειριστή του Δικτύου και γνώμη της ΡΑΕ.

Η ιστορία άλλωστε βρίθει παραδειγμάτων που η Πολιτεία έχει νομοθετήσει χωρίς αποτέλεσμα. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα στον κλάδο των ΑΠΕ αποτελούν οι μικρές ανεμογεννήτριες ισχύος μέχρι 50 kW, των οποίων η εγκατάσταση θεσμοθετήθηκε με τον ν.3851/2010. 
Τρία χρόνια μετά δεν έχει εγκατασταθεί ούτε μια μικρή ανεμογεννήτρια, παρότι πολλές εκατοντάδες αιτήσεις έχουν ήδη κατατεθεί στη Διεύθυνση Διαχείρισης Δικτύου του ΔΕΔΔΗΕ. 

Tα προβλήματα
Στην παρούσα φάση και σύμφωνα με το Σύνδεσμο «Ήλιος», τα κύρια προβλήματα που θα δημιουργήσουν εμπόδια στην ουσιαστική εφαρμογή του μέτρου είναι τρία:

(α) Ισχυρισμοί για την περιορισμένη δυνατότητα του δικτύου να απορροφήσει περαιτέρω φωτοβολταϊκή ισχύ.
Πρόσφατα, ήρθε στη δημοσιότητα από στελέχη του ΛΑΓΗΕ ο όρος Sunset Effect. Το Sunset Effect είναι το φαινόμενο κατά το οποίο οι γνωστές συμβατικές μονάδες παραγωγής ενέργειας πρέπει να αυξήσουν σημαντικά την παραγωγή τους σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα, προκειμένου να αντισταθμίσουν την απώλεια φωτοβολταϊκής ισχύος που εμφανίζεται προς το τέλος της ημέρας, λόγω της δύσης του ηλίου. Το Sunset Effect δημιουργείται συνήθως τις αργίες με ηλιοφάνεια και ειδικότερα την ¶νοιξη που η κατανάλωση είναι χαμηλή σε σχέση με τους υπόλοιπους μήνες του χρόνου.

(β) Το χαμηλό οικονομικό όφελος του τελικού καταναλωτή, εφόσον το αποτέλεσμα του συμψηφισμού επηρεάζει εν τέλει μόνο τις ανταγωνιστικές χρεώσεις που επιβαρύνουν τον τελικό καταναλωτή. 
Ο λογαριασμός του ηλεκτρικού ρεύματος, εκτός από τη χρέωση του ηλεκτρικού ρεύματος από τον προμηθευτή (τις λεγόμενες ανταγωνιστικές χρεώσεις), περιλαμβάνει στην αξία ρεύματος και μια σειρά άλλων χρεώσεων, που έχουν θεσμοθετηθεί με νομοθετικές ρυθμίσεις και στην πράξη διπλασιάζουν το τελικό κόστος κάθε κιλοβατώρας σε σχέση με τη χρέωση της από τη ΔΕΗ ή τον εκάστοτε προμηθευτή.

Οι χρεώσεις αυτές είναι οι ρυθμιζόμενες χρεώσεις που αποδίδονται στους διαχειριστές δικτύων για τη μεταφορά και διανομή της ηλεκτρικής ενέργειας και στον Πάροχο Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας, το Ειδικό Τέλος Μείωσης Εκπομπής Αερίων Ρύπων, ο Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης, το Ειδικό Τέλος 0,5%, το ΦΠΑ, κοκ. 

Αν το αποτέλεσμα του ενεργειακού συμψηφισμού τελικά εφαρμόζεται μόνο στις ανταγωνιστικές χρεώσεις και οι υπόλοιπες χρεώσεις συνεχίζουν να εφαρμόζονται στο σύνολο της πραγματικής κατανάλωσης, το οικονομικό όφελος του τελικού καταναλωτή θα είναι τόσο χαμηλό, που το μέτρο του ενεργειακού συμψηφισμού θα καταστεί στην πράξη ανενεργό.

(γ) Το χαμηλό οικονομικό όφελος του τελικού καταναλωτή, εφόσον ο ενεργειακός συμψηφισμός γίνεται εντός του κύκλου καταμέτρησης, όπως προβλέπει στην παρούσα φάση το νομοσχέδιο.
Από τη φύση τους, τα φωτοβολταϊκά παράγουν πολύ περισσότερη ενέργεια κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Η ανισορροπία αυτή είναι πολύ μεγαλύτερη στις εγκαταστάσεις που γίνονται σε στέγες, δεδομένου ότι στη χώρα μας, οι περισσότερες στέγες έχουν ήπια κλίση.

Ο τελικός καταναλωτής έχει δυο επιλογές: 
- Να εγκαταστήσει ένα αρκετά μεγάλο σύστημα, ώστε να μπορέσει να καλύψει ένα σημαντικό μέρος της χειμερινής του κατανάλωσης, γεγονός που δημιουργεί σημαντική περίσσεια που χάνεται καθιστώντας το σύστημα ασύμφορο οικονομικά
- Να εγκαταστήσει ένα σχετικά μικρό σύστημα, ώστε να περιορίσει την περίσσεια που θα χάνεται, με αποτέλεσμα το συνολικό ετήσιο οικονομικό όφελος να είναι τόσο μικρό που να μην αποτελεί τελικά επαρκές κίνητρο για την εγκατάσταση του συστήματος.
 Και στις δυο περιπτώσεις, το αποτέλεσμα περιορίζει την εφαρμογή του μέτρου σε βαθμό, ώστε να καθίσταται στην πράξη επίσης ανενεργό.

Λύση για κάθε εμπόδιο
Για όλα τα θέματα υπάρχουν λύσεις που μπορούν να δοθούν με ολοκληρωμένη νομοθετική παρέμβαση, προκείμενου να επιτύχει το μέτρο. Απαιτούν, όμως, ουσιαστική πολιτική βούληση, προκειμένου να ξεπερασθούν τα εμπόδια. Πιο συγκεκριμένα:

(α) Αντιμετώπιση του Sunset Effect
Προφανώς, το φαινόμενο δεν παρουσιάζεται μόνο στη χώρα μας. Υπάρχουν λύσεις που εφαρμόζονται ήδη με επιτυχία σε άλλες χώρες (π.χ. Γερμανία), όπου η λειτουργία των μεγάλων φωτοβολταϊκών σταθμών προβλέπεται με τη χρήση ειδικών διατάξεων που περιορίζουν την ισχύ τους, όταν κρίνεται απαραίτητο από το διαχειριστή του δικτύου.

Η διάρκεια του περιορισμού είναι αμελητέα, αφού η συχνότητα εμφάνισης του φαινομένου είναι ιδιαίτερα χαμηλή και διαρκεί 2-3 ώρες προς το τέλος της ημέρας, χρονική στιγμή που, έτσι κι αλλιώς, οι περισσότεροι φωτοβολταϊκοί σταθμοί υπολειτουργούν.

Η αναμενόμενη σταδιακή κλιμάκωση της ζήτησης για εγκαταστάσεις που λειτουργούν σε καθεστώς net metering αναμένεται να δώσει σημαντικά περιθώρια χρόνου για την τεχνική προσαρμογή των εγκαταστάσεων που βρίσκονται ήδη σε λειτουργία.

Εκτός αυτού όμως, ο περιορισμός εφαρμογής του net metering στους καταναλωτές της χαμηλής τάσης, θα απέκλειε την εγκατάσταση πολύ μεγάλων συστημάτων από μεγάλους καταναλωτές της μέσης και υψηλής τάσης που μπορούν να εξαντλήσουν γρήγορα τα περιθώρια ασφάλειας του δικτύου και ταυτόχρονα θα εξασφάλιζε τη μέγιστη δυνατή διασπορά στους επωφελούμενους καταναλωτές.

(β) Εφαρμογή όλων των χρεώσεων στο τελικό αποτέλεσμα του ενεργειακού συμψηφισμού 
Εφόσον υπάρχει η απαραίτητη πολιτική βούληση, μπορούν να στοιχειοθετηθούν συγκεκριμένοι λόγοι που να επιτρέπουν στο νομοθέτη να θεσπίσει την εφαρμογή όλων των χρεώσεων στο τελικό αποτέλεσμα του ενεργειακού συμψηφισμού. 

Για τις χρεώσεις δικτύου μεταφοράς και δικτύου διανομής, οι μελέτες δείχνουν ότι, το ποσοστό της ηλεκτρικής ενέργειας που διοχετεύεται στο ηλεκτρικό δίκτυο από ένα σύστημα ιδιοκατανάλωσης, κυμαίνεται από 25 έως 65%, ανάλογα με το αν η ιδιοκατανάλωση γίνεται από κατοικία ή επιχείρηση. 
Η ενέργεια που διοχετεύεται στο ηλεκτρικό δίκτυο απορροφάται άμεσα από κάποιο γειτονικό καταναλωτή που θα χρεωθεί έτσι κι αλλιώς για τη μεταφορά και τη διανομή της ηλεκτρικής ενέργειας, παρότι, αυτή προήλθε από μια κοντινή μονάδα παραγωγής. Το ποσό αυτό καλύπτει ξεκάθαρα το κόστος μεταφοράς και διανομής της ενέργειας που πρέπει να πιστωθεί στον ιδιοκτήτη του συστήματος που λειτουργεί σε καθεστώς net metering.

Για το Ενιαίο Τέλος Μείωσης Εκπομπής Αερίων Ρύπων, είναι εύλογος ο ισχυρισμός ότι, οι ιδιοκτήτες εγκαταστάσεων που λειτουργούν σε καθεστώς net metering, συμβάλλουν ήδη στη μείωση της εκπομπής αερίων ρύπων και συνεπώς, θα πρέπει να απαλλαγούν από την καταβολή αυτού, για την ποσότητα της ενέργειας που ιδιοκαταναλώνουν ή διοχετεύουν στο ηλεκτρικό δίκτυο, δεδομένου ότι δεν αποζημιώνονται χρηματικά γι αυτή.
Ο ίδιος ισχυρισμός είναι εξίσου εύλογος και για τις χρεώσεις Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας, δεδομένου ότι η περίσσεια ενέργειας παρέχεται δωρεάν στο ΛΑΓΗΕ. 

(γ) Επέκταση του ενεργειακού συμψηφισμού σε ετήσια βάση 
Η περίσσεια που προκύπτει σε κάθε κύκλο καταμέτρησης, μπορεί να συνυπολογίζεται πιστωτικά στο συμψηφισμό του επόμενου κύκλου καταμέτρησης. Εφόσον ο καταναλωτής είναι συνεχώς πιστωτικός για 12 συνεχόμενους μήνες, το πιστωτικό υπόλοιπο να χάνεται υπέρ του ΛΑΓΗΕ. Μόνο έτσι θα καταστεί επωφελής η εφαρμογή του μέτρου στις καταναλώσεις μικρής κλίμακας που δεν έχουν υψηλά και σταθερά φορτία βάσης, αλλά παρουσιάζουν εποχικότητα στη ζήτηση, όπως ξενοδοχεία και αγροτικές μονάδες. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι στη σχετική διαβούλευση τα περισσότερα σχόλια πρότειναν το συμψηφισμό σε ετήσια βάση, αντί εντός του κύκλου καταμέτρησης που προτείνει το σχέδιο νόμου.

Οι πιο πάνω παρεμβάσεις αντιμετωπίζουν τα προβλήματα εφαρμογής του ενεργειακού συμψηφισμού και που αναμένεται να διαπιστωθούν, τόσο από την εισήγηση του Διαχειριστή και τη γνώμη της ΡΑΕ, όσο και από την ίδια την αγορά, κατά το αρχικό χρονικό διάστημα εφαρμογής του μέτρου. 
Είναι προφανές ότι, για την επιτυχία του ενεργειακού συμψηφισμού, δεν αρκεί απλά η πρόθεση ή μια κοινή αντιμετώπιση του τύπου «νίπτω τας χείρας μου». Απαιτείται ουσιαστική βούληση που, τόσο η προηγούμενη, όσο και η νέα πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΚΑ έχουν δείξει ότι διαθέτουν, όταν οι περιστάσεις το απαιτούν. 

Το επιβάλλει η αγορά αλλά και η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία σε πρόσφατη έκθεσή της (βλ. EU Tracking Roadmap 2013) προβλέπει ότι, η χώρα δεν θα μπορέσει να τηρήσει τους στόχους της το 2020, ως προς τα ποσοστά διείσδυσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. 

Μόνο έτσι τα οφέλη θα διαχυθούν στην αγορά και στην κοινωνία, παρέχοντας διέξοδο στους μικρούς καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας και δημιουργώντας ανάπτυξη και απασχόληση στις μικρές επιχειρήσεις. Μένει να φανεί, αν τελικά υπάρχει η απαραίτητη πολιτική βούληση.

 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ