Το «κλίμα» στον Ελληνικό Τουρισμό αλλάζει…

Η διεθνής πραγματικότητα αλλάζει τα δεδομένα
Μέχρι σήμερα, η έννοια ενός τουριστικού προϊόντος που θα σέβεται το περιβάλλον και θα αποδίδει πίσω στην κοινωνία μέρος των αποτελεσμάτων του ήταν ανάγκη του καταναλωτή, όπως δείχνουν οι έρευνες, αλλά όχι πάντα και των επαγγελματιών του χώρου του τουρισμού. Είτε γιατί υπάρχει πάντα το εμπόδιο των νέων οικονομικών απαιτήσεων ή του κόστους αναβάθμισης, ο ξενοδόχος δεν έκανε μέχρι σήμερα το βήμα για κάτι πιο υπεύθυνο προς το περιβάλλον. Και όταν ακόμα έκανε, ο τρόπος που το επικοινωνούσε προς το κοινό του και την κοινωνία δεν ήταν αποτελεσματικός. Τον τελευταίο καιρό, οι τρόποι αυτής της επικοινωνίας άλλαξαν και πλέον υπάρχουν προϊόντα στην αγορά του τουρισμού που δίνουν αυτή την δυνατότητα. Επομένως, από μία αγορά εθελοντισμού, η διεθνής πραγματικότητα στον τουρισμό αλλάζει προς μία παγκοσμιοποίηση διαδικασιών και προτύπων, τα οποία εξασφαλίζουν στον επισκέπτη την εγγύηση ότι η τουριστική εγκατάσταση που θα επισκεφτεί και θα αξιολογήσει από έναν ιστοχώρο εύρεσης καταλύματος, θα αντιστοιχεί σε πραγματικά δεδομένα και τήρηση διαδικασιών. Με βάση αυτή την αρχή και στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια έχουν εισαχθεί και χρησιμοποιηθεί από αρκετές ξενοδοχειακές μονάδες μία σειρά από πρότυπα «Πράσινου» ή «Αειφόρου» τουρισμού. 

Αυτά αποτελούν μέρος ενός μεγαλύτερου αριθμού πιστοποιήσεων που εφαρμόζονται παγκοσμίως, ενώ η διείσδυση του ενός ή του άλλου εξαρτάται πάντα από διάφορους παραμέτρους όπως η ζήτηση του πελάτη, η προέλευση του πελάτη, οι ιδιαιτερότητες της περιοχής της εγκατάστασης, της προώθησης από τους Tour Operators, το πόσο κοντά είναι στην εμπορική διάσταση του τουριστικού προϊόντος μέσα από τις μεθοδολογίες που ζητούν να εφαρμοστούν, το πόσο σχετίζονται με την τελική ποιότητα του προϊόντος, κλπ. Τα πρότυπα αυτά απαιτούν την τήρηση από τον ξενοδόχο μίας σειράς από κανόνες και κριτήρια (αλλάζουν σε κάποιο βαθμό ανάλογα το πρότυπο) τα οποία αφορούν κυριότερα τους τομείς των Συστημάτων Αειφορικής Διαχείρισης (Λειτουργία, Τήρηση Νομοθεσίας, Επικοινωνία, Διαχείριση Οικονομικών Πόρων), της Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (Ενέργεια, Νερό, Απορρίμματα, Μόλυνση, Επικίνδυνες Ουσίες, Βιοποικιλότητα), Ανθρώπινα και Εργασιακά Δικαιώματα, Σχέσεις με την Κοινωνία, Προμηθευτές και Πελάτες.

Οι «αειφόρες» πρακτικές
Παραδείγματα της κάλυψης των απαιτήσεων των σχετικών κριτηρίων μπορεί να συναντήσει ακόμα και σήμερα κανείς σε πολλά Ελληνικά Ξενοδοχεία. Πιο συγκεκριμένα, τομείς που η τεχνολογία ή η ευρηματικότητα μπορεί να εφαρμοστεί ως λύση είναι ο αποδοτικός φωτισμός με τεχνολογίες εξοικονόμησης ενέργειας, η παραγωγή ζεστού νερού χρήσης με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ή από ανακτήσεις ψυκτικών στοιχείων.
Η επιλογή χρήση τέτοιων τεχνολογιών δεν οδηγεί από μόνη της φυσικά σε πιστοποίηση της υποδομής αλλά σίγουρα συμβάλει αρκετά στην δραστική μείωση των δαπανών, ακόμα και από τον πρώτο χρόνο της επένδυσης.
Επιπλέον, σημαντικό στοιχείο για την επίτευξη των στόχων των δράσεων εξοικονόμησης δεν είναι μόνο η παραγωγή ζεστού νερού χρήσης, αλλά και η εξοικονόμησή του στην ίδια τη χρήση του από το προσωπικό και τους πελάτες ενός ξενοδοχείου.

Η εγκατάσταση συστημάτων εξοικονόμησης νερού στους κοινόχρηστους χώρους και του χώρους φιλοξενίας των επισκεπτών είναι επίσης μονόδρομος για ένα αειφόρο ξενοδοχείο. Επιπλέον, ο τρόπος με τον οποίο η επιχείρηση διαχειρίζεται τον φυσικό πόρο που λέγεται ΝΕΡΟ είναι δείγμα της κουλτούρας του απέναντι στο περιβάλλον.
Άρα, ο αποδοτικός εξοπλισμός και το επιτυχημένο πρόγραμμα ποτίσματος κήπων και άλλων στοιχείων υποδομής που έχουν ανάγκη ποτίσματος είναι αναγκαία στοιχεία σε ένα αειφόρο ξενοδοχείο και θα πρέπει να συντηρούνται ικανοποιητικά. 

Ταυτόχρονα, η χρήση αυτοματισμών (πχ φωτοκύτταρα για την έναρξη και παύση ροής σε νιπτήρες και καζανάκια) για την χρήση νερού σε κοινόχρηστους χώρους προτείνεται ανεπιφύλακτα, μειώνοντας σημαντικά την κατανάλωση νερού.

Σημαντικός παράγοντας στην λειτουργία ενός Αειφόρου ξενοδοχείου είναι η ύπαρξη ελέγχου (control) και μετρήσεων για τα διάφορα στοιχεία κατανάλωσης, έτσι ώστε να τηρούνται κάποια ανώτερα επιτρεπτά όρια, αλλά και να λαμβάνονται άμεσα μέτρα αντιμετώπισης τυχόν προβλημάτων.
Παράμετροι που μπορούν να μετρώνται είναι η κατανάλωση κάθε μορφής ενέργειας, χημικών ουσιών, νερού, η παραγωγή απορριμμάτων και ροών ανακύκλωσης, κλπ. Η ύπαρξη τέτοιων μετρήσεων οδηγεί στην δυνατότητα αξιολόγησης της απόδοσης του ξενοδοχείου σε περιόδους αναφοράς, καθώς και η σύγκρισή του με άλλα αντίστοιχης δυναμικότητας, γεωγραφικής θέσης ή κοινού στο οποίο απευθύνεται.

Συμπληρωματικά, ένα αειφόρο ξενοδοχείο, λόγω του τύπου της δραστηριότητας που έχει, θα πρέπει, μέχρι ενός σημείου βάσει της νομοθεσίας αλλά και επειδή το επιβάλουν κάποια κριτήρια αειφορικής πιστοποίησης, να μετρά διάφορα άλλα στοιχεία που άπτονται σε θέματα υγείας, τόσο του προσωπικού όσο και των επισκεπτών του. Για παράδειγμα, θα πρέπει να γίνονται συχνές μικροβιολογικές αναλύσεις στην λειτουργίας ενός τυχόν βιολογικού που έχει το ξενοδοχείο, της ποιότητας των νερών που χρησιμοποιούνται στην εγκατάσταση (πισίνες, πόσιμο, μαγειρέματος, κλπ), των τροφίμων και των ποτών που χρησιμοποιούνται ή ετοιμάζονται στην εγκατάσταση, καθώς και το νερό της παραλίας, ειδικά στην περίπτωση πιστοποίησης Γαλάζιας Σημαίας.

Ένα «πράσινο» ξενοδοχείο μεριμνά για το περιβάλλον
Το θέμα της σημασίας της επίπτωσης που έχει η λειτουργία ενός ξενοδοχείου στο τοπικό περιβάλλον θα πρέπει να είναι πολύ ψηλά στην ατζέντα ενός Αειφόρου ξενοδοχείου. Τι επιφέρει η λειτουργία του στον υδροφόρο ορίζοντα της περιοχής, στην πιθανή επιβάρυνση της περιοχής από απορρίμματα κάθε τύπου, θα πρέπει να μετράται και να επαναξιολογείται σε τακτά χρονικά διαστήματα. Για τον λόγο αυτό, θα πρέπει να δημιουργούνται μέθοδοι για την αποτελεσματική προώθηση ανακύκλωσης και προτροπής προς τους επισκέπτες χρήσης, προϊόντων πολλών χρήσεων (πχ πολύ-καρμπονικά ποτήρια).
Επιπρόσθετα, επειδή η αειφορία αφορά το οικοσύστημα που επισκέπτεται ο πελάτης του ξενοδοχείου, η διοίκηση του οργανισμού θα πρέπει να έχει λάβει όλα εκείνα τα απαραίτητα μέτρα προστασίας της χλωρίδας και της πανίδας της περιοχής γύρω από την εγκατάσταση, ειδικάαν αυτό επιβάλλεται από την νομοθεσία και όπου είναι δυνατόν.

Επίσης, θα πρέπει ο ξενοδόχος να λειτουργεί αρμονικά με την τοπική κοινωνία που βρίσκεται η εγκατάσταση, να προωθεί την τοπική κουλτούρα και τον πολιτισμό, ενώ πρέπει να εφαρμόζει τρόπους προώθησης στους πελάτες του των τοπικών προϊόντων, κάνοντας μέρος της λειτουργίας του και των στόχων αειφορίας τόσο τους προμηθευτές του όσο και τους υπεργολάβους του που λειτουργούν μέσα στον χώρο του. 

Τέλος, σημαντικό στοιχείο για την αναγνώριση του αειφορικού τρόπου λειτουργίας ενός ξενοδοχείου είναι η δημιουργία μίας νέας κουλτούρας στο προσωπικό σχετικά με την σχέση του με τον πελάτη και την κοινωνία, την προστασία των δικαιωμάτων του εργαζομένου, της καταπολέμησης της παιδικής κακοποίησης και της σεξουαλικής παρενόχλησης.
Με δεδομένη την ανάγκη ενός επιχειρηματία να διαφοροποιηθεί σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο και ανταγωνιστικό περιβάλλον, η αειφορική λειτουργία έρχεται να δώσει απαντήσεις σε ένα παγκόσμιο επίπεδο. Αλλά ταυτόχρονα, να αλλάξει το DNA του ίδιου του επιχειρηματία, για το πώς αντιμετωπίζει τον πελάτη του, τον εργαζόμενο του, τον προμηθευτή του, την ίδια την τοπική κοινωνία στην οποία λειτουργεί. Έρχεται να βάλει το ίδιο το περιβάλλον μέσα στην λειτουργία του.

Η πιστοποίηση του αειφόρου τουρισμού, σε συνδυασμό και συμπληρωματικά με άλλες πιστοποιήσεις όπως η Γαλάζια Σημαία, απλά θα επιβεβαιώσει την ορθή λειτουργία με βάση τα παγκόσμια πρότυπα που εκδίδουν οργανισμοί όπως ο Global Sustainable Tourism Council. Και μετά, ακολουθεί ο πελάτης που θα επιβραβεύσει τον επιχειρηματία με την παρουσία του εκεί, ενεργά και όχι παθητικά.

Άρθρο του Δρ. Ιωάννη ΠΑΠΠΑ, Διευθύνοντα Συμβούλου της GREEN EVOLUTION AE, Μηχανολόγου Μηχανικού, Διδάκτορος Πανεπιστημίου Πατρών, Πιστοποιημένου Σύμβουλου Αειφόρου Τουρισμού & Ενεργειακού Διαχειρηστή κατά EuREM.